Protetik Diş Tedavisi Nedir? Protetik Hangi Alanlarla İlgilenir?

Protetik diş tedavisi, eksik veya hasar görmüş dişlerin yerine yapay dişlerin tasarlanması, üretilmesi ve yerleştirilmesi sürecini kapsar. Bu yöntem, çiğneme ve konuşma fonksiyonlarını iyileştirirken estetik açıdan da doğal dişlere yakın sonuçlar sunar. Protetik diş tedavisinde kullanılan malzemeler arasında porselen, zirkonyum ve kompozit reçineler bulunur. Tarih boyunca önemli gelişmeler kaydedilen bu alanda, dijital teknolojiler ve biyouyumlu malzemeler sayesinde daha hassas ve fonksiyonel protezler üretilmektedir. Tedavi sonrası düzenli bakım ve kontroller, protezlerin ömrünü uzatır ve ağız sağlığını korur.

Protetik Diş Tedavisi Nedir?

Protetik diş tedavisi, eksik veya hasar görmüş dişlerin yerine

• yapay dişlerin tasarlanması,
• üretilmesi ve yerleştirilmesi

sürecini kapsar. Bu tedavi yöntemi, diş sağlığını ve ağız fonksiyonlarını iyileştirmek için kullanılan önemli bir dental uygulamadır. Geleneksel diş hekimliği uygulamalarına kıyasla, protetik diş tedavisi daha kapsamlı bir yaklaşım sunar ve hastaların hem estetik hem de fonksiyonel gereksinimlerini karşılamayı hedefler.

Protetik diş tedavisinde kullanılan protezler, çeşitli malzemelerden yapılabilir ve hastanın ihtiyaçlarına göre özel olarak tasarlanır. Bu malzemeler arasında

• porselen,
• zirkonyum ve
• kompozit reçineler

bulunur. Her bir malzemenin kendine özgü avantajları vardır ve diş hekimi, hastanın ağız yapısına, diş sağlığı durumuna ve estetik beklentilerine göre en uygun olanı seçer.

Bu tedavi türü, eksik dişlerin neden olduğu estetik kaygıları giderirken, aynı zamanda çiğneme ve konuşma fonksiyonlarını da iyileştirir. Eksik dişler, zamanla diğer dişlerin yer değiştirmesine ve çene yapısının bozulmasına yol açabilir. Protetik diş tedavisi, bu olumsuz etkilerin önlenmesine yardımcı olur ve genel ağız sağlığını korur.

Estetik faydaları da göz ardı edilemez. Doğal dişlere oldukça yakın görünüm ve his sağlayan protetik dişler, hastaların kendine güvenlerini artırır. Aynı zamanda, yüz yapısının korunmasına ve doğal bir gülüşün sağlanmasına da katkıda bulunur. Tüm bu faktörler, protetik diş tedavisinin hem sağlık hem de estetik açıdan ne kadar önemli olduğunu ortaya koymaktadır.

Protez Diş Çeşitleri

Protetik Diş Tedavisinin Tarihçesi

Protetik diş tedavisinin kökenleri, antik çağlara kadar uzanmaktadır. M.Ö. 7000 yılı civarında, Neolitik dönemde yaşayan insanların dişlerindeki boşlukları doldurmak için taş ve diğer doğal malzemeler kullandıkları bilinmektedir. Antik Mısırlılar ise M.Ö. 2500 yılı civarında, altın tellerle sabitlenen diş protezleri kullanarak bu alandaki ilk ciddi adımları atmışlardır.

Orta Çağ‘da Avrupa’da diş hekimliğinde önemli bir duraklama yaşanmış olsa da, Arap dünyasında önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. İbn Sina ve El-Zahrawi gibi İslam dünyasının önde gelen bilim insanları, diş çekimi ve protez yapımı üzerine yazılar yazmış ve bu alandaki bilgiyi zenginleştirmişlerdir.

Rönesans dönemi ile birlikte, Avrupa’da diş hekimliğine olan ilgi yeniden canlanmış ve protetik diş tedavisinde önemli gelişmeler yaşanmıştır. 16. yüzyılın sonlarına doğru Ambroise Paré, diş protezlerinin yapımında kullanılması için hayvan kemikleri ve fildişi gibi daha sağlam malzemeler önererek, bu alandaki yeniliklere öncülük etmiştir.

18. ve 19. yüzyıllarda, diş hekimliğinde yeni teknolojilerin ve malzemelerin kullanımı artmış, porselen dişler ve metal alaşımları gibi daha dayanıklı ve estetik çözümler geliştirilmiştir. Özellikle 20. yüzyılın ortalarından itibaren, dental implantların keşfi ve yaygınlaşması, protetik diş tedavisinde devrim niteliğinde bir ilerleme kaydedilmesine yol açmıştır.

Günümüzde, protetik diş tedavisinde dijital teknolojilerin kullanımı ile büyük bir dönüşüm yaşanmaktadır. Bilgisayarlı tasarım ve üretim (CAD/CAM) teknolojileri, 3D baskı teknikleri ve biyouyumlu malzemelerin kullanımı, daha hassas, estetik ve fonksiyonel diş protezlerinin üretilmesine olanak tanımaktadır. Tüm bu tarihsel gelişmeler, protetik diş tedavisinin bugünkü ileri seviyesine ulaşmasında önemli rol oynamıştır.

Protetik Diş Tedavisinin Çeşitleri

Protetik diş tedavisi, diş eksikliklerini gidermek ve ağız fonksiyonlarını yeniden kazandırmak için çeşitli yöntemler sunar. Bu tedaviler, sabit ve hareketli protezler, implant destekli protezler, tam ve parsiyel protezler gibi farklı türleri içerir. Her bir tedavi türü, hastanın ihtiyaçlarına göre belirlenir ve farklı avantajlar ile dezavantajlar sunar.

Sabit Protezler: Sabit protezler, hastanın ağız yapısına kalıcı olarak yerleştirilen protezlerdir ve köprüler veya kaplamalar şeklinde olabilir. Bu tür protezler, sağlam dişlere veya dental implantlara tutturulur. Sabit protezlerin en büyük avantajı, doğal diş hissi vermesi ve estetik açısından tatmin edici sonuçlar sunmasıdır. Ancak, bu protezlerin uygulanabilmesi için yeterli diş dokusunun veya implant desteğinin olması gerekmektedir.

Hareketli Protezler: Hareketli protezler, hastaların kendilerinin çıkarıp takabileceği protezlerdir. Tam ve parsiyel olmak üzere ikiye ayrılır. Tam protezler, ağzında hiç diş kalmayan hastalar için kullanılırken, parsiyel protezler bazı dişlerin eksik olduğu durumlarda tercih edilir. Hareketli protezler, bakım ve temizlik açısından esneklik sağlar ancak sabit protezlere göre daha az stabil olabilir.

İmplant Destekli Protezler: İmplant destekli protezler, çene kemiğine yerleştirilen dental implantlar üzerine oturtulan protezlerdir. Bu protezler, hem sabit hem de hareketli olabilir. İmplant destekli protezlerin en büyük avantajı, doğal diş kökü gibi davranarak kemik kaybını önlemesi ve yüksek stabilite sağlamasıdır. Ancak, bu tedavi genellikle daha maliyetli ve zaman alıcıdır.

Tam ve Parsiyel Protezler: Tam protezler, tüm dişlerini kaybetmiş hastalar için tasarlanırken, parsiyel protezler belirli diş eksikliklerini gidermek için kullanılır. Tam protezler, diş etleri üzerine oturur ve yapıştırıcılarla sabitlenir. Parsiyel protezler ise metal kancalar veya diğer tutucu yapılarla mevcut dişlere bağlanır. Tam protezler genellikle daha ekonomik bir seçenek sunar ancak uyum süreci daha uzun olabilir. Parsiyel protezler ise daha stabil bir alternatif sunar, ancak estetik açıdan bazı kısıtlamaları olabilir.

Yeni Nesil Diş Protezi Nedir?

Protetik Diş Tedavisi Süreci

Protetik diş tedavisi süreci şu aşamalardan oluşur,

Muayene ve Röntgen: Diş hekiminiz muayene ve röntgen filmi çekerek protez ihtiyacını belirler.
Alçı Modeli: Diş hizası ve çene yapısının çıplak gözle görülemeyen bölgeleri alçı modeli ile belirlenir.
Geçici Protez: Proteze ihtiyacı olan dişler çekilip geçici protez takılır.
Tam Protez Tasarımı: Alçı model üzerinde protez tasarlanır ve yapımı için laboratuvara gönderilir.
Deneme Protezi: İlk test protezini denemeniz istenir. Uyumu kontrol edilir.
Son Düzenleme: Gerekirse deneme protezinde düzeltmeler yapılır.
Protez Takılması: Kalıcı olarak tamamen tamamlanan protez ağza uygulanır.
Kontroller: Protezin oturumu, yapışma gücü sürekli kontrol edilir.
Bakım: Protez temizliği, kontrolleriniz ile uzun yıllar kullanabilirsiniz.

Protetik diş tedavisi, diş ve diş eti sağlığını iyileştirmek ve estetik görünümü düzeltmek amacıyla adım adım ilerleyen bir süreçtir. İlk aşama, hastanın genel ağız sağlığını değerlendirmek için yapılan muayenedir. Bu muayene sırasında, diş hekimi mevcut diş yapısını, diş eti durumunu ve genel ağız hijyenini inceler. Daha sonra, hastanın ihtiyaçlarına en uygun tedavi planı oluşturulur.

Muayene aşamasından sonra, diş hekimi hastanın diş yapısının ve çene yapısının detaylı bir ölçüsünü alır. Bu ölçüm, protezin hastaya en uygun şekilde tasarlanmasını sağlar. Ölçü alma işlemi genellikle kalıp kullanılarak yapılır ve bu kalıp laboratuvara gönderilerek protezin üretimi başlatılır.

Geçici protez uygulaması, kalıcı protezin yapım sürecinde hastanın rahat etmesi için yapılır. Geçici protez, hastanın ağzında geçici bir süre kalır ve bu süreçte hastanın proteze alışması sağlanır. Aynı zamanda, diş hekimi bu dönemde hastanın protezi nasıl kullandığını ve herhangi bir rahatsızlık olup olmadığını gözlemler.

Kalıcı protez yerleştirilmesi, protez diş tedavisinin son aşamasıdır. Diş hekimi, laboratuvarda hazırlanan kalıcı protezi hastanın ağzına yerleştirir ve gerekli ayarlamaları yapar. Bu işlem, protezin hastanın diş yapısına ve çene yapısına tam olarak uyum sağlaması için titizlikle gerçekleştirilir.

Bu süreçte hastaların dikkat etmesi gereken birkaç önemli nokta vardır. Öncelikle, diş hekiminin talimatlarına uymak ve düzenli kontrolleri aksatmamak gereklidir. Ayrıca, ağız hijyenine dikkat etmek ve protezlerin bakımını düzenli olarak yapmak, tedavinin başarısı için kritik öneme sahiptir. Diş hekimleri, bu süreç boyunca hastaları bilgilendirir ve gereken desteği sağlar. Protetik diş tedavisi, doğru uygulandığında hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde artırır.

Protetik Diş Tedavisinin Avantajları ve Dezavantajları

Protetik diş tedavisinin avantaj ve dezavantajları şunlardır

Avantajları

• Estetik kaygıların giderilmesi
• Konuşma ve ısırma işlevlerinin yerine getirilmesi
• Diş kayıplarının kapatılması
• Dişlerin düzene girmesi
• Ağız hijyeninin sağlanması
• Psikolojik rahatlama

Dezavantajları

• Zaman zaman yapılan bakım ve onarımlar
• Protezin çabuk aşınma riski
• Yemekte bazı kısıtlamalar
• Fiyatının yüksek olması
• Proteze uyum sağlanması gerekliliği
• Diş eti ve dişler üzerinde baskı oluşabilmesi
• Kaza ve düşme riski taşıması

Tedavinin yararları, dezavantajları göz önünde bulundurularak uygun protez seçilmelidir.

Protetik diş tedavisi, modern diş hekimliğinin sunduğu birçok fayda ile dikkat çekmektedir. Bu tedavi yöntemi, estetik görünüm, çiğneme fonksiyonu ve konuşma yeteneği ile ilgili önemli avantajlar sunar.

• Eksik veya hasarlı dişlerin yerine konulması,
• hastaların yüz estetiğini olumlu yönde etkiler,
• kendine güveni artırır ve
• sosyal yaşamlarına katkıda bulunur.

Çiğneme fonksiyonu açısından bakıldığında, protez dişler doğal dişlerin işlevini üstlenir ve çiğneme etkinliğini geri kazandırır. Bu, sindirim sağlığı için önemlidir çünkü düzgün çiğneme, besinlerin daha iyi sindirilmesine yardımcı olur. Ayrıca, protez dişler konuşma yeteneğini de iyileştirir. Eksik dişler, bazı kelimelerin doğru telaffuz edilmesini zorlaştırabilirken, protezler bu sorunu ortadan kaldırarak hastaların daha net konuşmalarını sağlar.

Ancak, protez diş tedavisinin bazı dezavantajları da bulunmaktadır. İlk olarak, maliyet önemli bir faktördür. Protetik diş tedavileri genellikle yüksek maliyetli olabilir ve bu, birçok hasta için bir dezavantaj teşkil edebilir. Ayrıca, protezlerin düzenli bakımı gereklidir. Protez dişlerin temizliği ve bakımı, doğal dişlerden daha fazla özen gerektirir. Bu bakımlar ihmal edilirse, protezlerin ömrü kısalabilir ve ağız sağlığında ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

Protez dişlerin konforu kişiden kişiye değişebilir. Bazı hastalar protezlere hızlı bir şekilde uyum sağlarken, bazıları için alışma süreci daha uzun ve rahatsız edici olabilir. Bu durum, özellikle tam protezlerde daha belirgin olabilir. Protezlerin doğru şekilde yerleştirilmesi ve düzenli kontrollerin yapılması, bu tür rahatsızlıkların önüne geçilmesi açısından önemlidir.

Protetik diş tedavisinin avantajları ve dezavantajları dikkate alındığında, hastaların bu tedavi yönteminden maksimum fayda sağlaması için diş hekimleri ile yakın işbirliği içinde olmaları önemlidir.

Zirkonyum Kaplama

Protetik Diş Tedavisinde Kullanılan Malzemeler

Protetik diş tedavisinde sıklıkla kullanılan malzemeler şunlardır,

1. Porselen

• Kullanım Alanları: Kronlar, köprüler, porselen laminate veneerler.
• Avantajları: Doğal diş rengine ve şeffaflığına en yakın olan malzemedir, estetik açıdan tatmin edicidir, biyouyumludur.

2. Zirkonyum

• Kullanım Alanları: Kronlar, köprüler, implant üstü protezler.
• Avantajları: Yüksek dayanıklılık, doğal görünüm, metal içermemesi nedeniyle estetik ve biyouyumlu, alerji riski düşüktür.

3. Metal Alaşımları

• Kullanım Alanları: Metal destekli porselen kronlar ve köprüler, tam metal kronlar.
• Avantajları: Yüksek dayanıklılık, arka dişlerde güçlü çiğneme kuvvetlerine dayanabilir, ekonomik.

4. Kompozit Reçine

• Kullanım Alanları: Dolgular, inley ve onley restorasyonlar, veneerler.
• Avantajları: Doğal diş rengine uyum sağlar, minimal invazivdir, ekonomik.

5. Akrilik Reçine

• Kullanım Alanları: Tam ve parsiyel protezler, geçici kronlar ve köprüler.
• Avantajları: Hafif ve ekonomik, kolayca şekillendirilebilir ve onarılabilir.

6. Titanyum

• Kullanım Alanları: Diş implantları, implant üstü yapıların desteklenmesi.
• Avantajları: Yüksek biyouyumluluk, korozyona karşı dirençli, kemik entegrasyonu iyidir.

7. Altın Alaşımları

• Kullanım Alanları: Kronlar ve köprüler.
• Avantajları: Yüksek dayanıklılık, biyouyumluluk, dişlerle uyumlu, alerji riski düşüktür.

8. Fiber Kompozit

• Kullanım Alanları: Post ve core yapıları, köprüler.
• Avantajları: Yüksek esneklik, metal içermediği için estetik, biyouyumlu.

9. E-max (Lityum Disilikat)

• Kullanım Alanları: Kronlar, köprüler, inley ve onley restorasyonlar, veneerler.
• Avantajları: Doğal diş rengine yakın, yüksek estetik, dayanıklı.

10. Nikel-Krom ve Kobalt-Krom Alaşımları

• Kullanım Alanları: Metal destekli porselen kronlar ve köprüler, tam metal kronlar.
• Avantajları: Yüksek dayanıklılık, ekonomik, arka dişlerde güçlü çiğneme kuvvetlerine dayanabilir.

Protetik diş tedavisinde kullanılan malzemeler, hem işlevsellik hem de estetik açısından büyük önem taşır. Tedavi sürecinde kullanılan yaygın malzemeler arasında metal, porselen ve akrilik bulunur. Her bir malzemenin kendine özgü özellikleri, dayanıklılık seviyeleri ve estetik sunduğu imkanlar farklılık gösterir.

Metal malzemeler, dayanıklılıkları ve uzun ömürlü olmaları nedeniyle sıkça tercih edilir. Özellikle alt yapı desteklerinde kullanılan metaller, yüksek mukavemetleri sayesinde diş protezlerinin stabilitesini artırır. Metal alaşımlarının kullanımı, özellikle arka dişlerdeki protezlerde yaygındır, çünkü bu bölgelerde estetik kaygılar daha azdır ve dayanıklılık ön plandadır.

Porselen, estetik açıdan üstün özellikler sunan bir diğer önemli malzemedir. Doğal diş rengine ve dokusuna oldukça yakın görünümü sayesinde, özellikle ön dişlerde tercih edilir. Porselen malzemeler, ışık geçirgenliği ve parlaklığı ile doğal dişlerle uyumlu bir estetik sağlar. Ayrıca, porselen protezler leke tutmama özellikleri ile de öne çıkar. Ancak, porselenin kırılgan olma ihtimali, dikkatli kullanım ve bakım gerektirir.

Akrilik malzemeler, özellikle geçici protezlerde ve tam protezlerde yaygın olarak kullanılır. Akrilik, hafif ve kolay şekillendirilebilir olması nedeniyle protez yapımında pratik çözümler sunar. Ayrıca, akrilik protezler estetik açıdan da başarılı sonuçlar verir. Ancak, metal ve porselen kadar dayanıklı olmaması, uzun vadeli kullanımlarda dikkat edilmesi gereken bir konudur.

Protez tedavisinde kullanılan malzemelerin seçimi, hastanın ihtiyaçları ve beklentileri doğrultusunda belirlenir. Metal, porselen ve akrilik gibi malzemeler, farklı özellikleri ve sundukları avantajlarla, protez tedavisinde önemli bir rol oynar ve her biri, hastaların fonksiyonel ve estetik beklentilerini karşılamak üzere özenle seçilir.

Protetik Diş Tedavisine Uygunluk Kriterleri

Protetik diş tedavisi, eksik dişlerin yerine yapay dişlerin yerleştirilmesiyle ağız fonksiyonlarının ve estetiğinin geri kazandırılmasını amaçlar. Ancak, bu tedavi her birey için uygun değildir ve belirli kriterlere göre değerlendirme yapılır. İlk olarak, eksik diş sayısı önemli bir faktördür. Tek bir diş eksikliği durumunda bile protetik tedavi uygulanabileceği gibi, birden fazla diş eksikliğinde de bu tedavi yöntemi tercih edilebilir.

Ağız ve diş sağlığı durumu da protetik diş tedavisi için önemli bir kriterdir.

• Diş eti hastalıkları,
• çürükler ve
• enfeksiyonlar

gibi problemler varsa, öncelikle bu sorunların tedavi edilmesi gerekmektedir. Sağlıklı bir ağız yapısı, protetik tedavinin başarı oranını artırır ve uzun ömürlü olmasını sağlar. Ayrıca, dişlerin ve çene yapısının durumu da değerlendirilmelidir; kemik kaybı veya geniş diş boşlukları gibi durumlar özel tedavi planları gerektirebilir.

Hastanın genel sağlık durumu da göz önünde bulundurulmalıdır.

• Diyabet,
• kalp hastalıkları,
• bağışıklık sistemi bozuklukları

gibi kronik rahatsızlıkları olan bireylerde protetik diş tedavisi daha dikkatli bir şekilde planlanmalı ve uygulanmalıdır. Bu tür hastalıklar, iyileşme sürecini etkileyebilir ve komplikasyon riskini artırabilir. Dolayısıyla, hastanın genel sağlık durumu ve mevcut rahatsızlıkları detaylı bir şekilde değerlendirilmelidir.

Protetik diş tedavisi herkes için uygun olmayabilir. Özellikle, ağız hijyenine özen göstermeyen, sigara kullanan veya alkol tüketimi yüksek olan bireyler için bu tedavi önerilmeyebilir. Ayrıca, belirli yaş gruplarında, özellikle çocuklarda ve çok ileri yaştaki bireylerde protetik tedavi uygulanmayabilir. Bu tür durumlarda alternatif tedavi yöntemleri değerlendirilmelidir.

Porselen Kaplama

Protetik Diş Tedavisi Sonrası Bakım ve İzleme

Protetik diş tedavisi sonrası bakım ve düzenli kontroller, protezlerin uzun ömürlü olmasını ve ağız sağlığının korunmasını sağlamak açısından büyük önem taşır. Tedavi sonrasında hastaların dikkat etmesi gereken birkaç temel nokta bulunmaktadır. Öncelikle, protezlerin temizliği günlük olarak yapılmalıdır. Bu temizlik, protezlerin üzerindeki yemek artıklarının ve plakların birikmesini önler, böylece enfeksiyon riskini azaltır. Protez temizliği için özel olarak üretilmiş fırçalar ve temizleyici solüsyonlar kullanılmalıdır.

Protez kullanıcılarının, diş hekimlerine düzenli olarak kontrole gitmeleri de oldukça önemlidir. Bu kontroller sırasında, protezlerin uygunluğu, ağız içindeki durumu ve olası problemler değerlendirilir. Kontrol randevuları genellikle altı ayda bir yapılmaktadır, ancak bazı durumlarda daha sık aralıklarla da gerekebilir. Düzenli kontroller, olası komplikasyonların erken teşhis edilmesini ve bu sayede daha ciddi sorunların önlenmesini sağlar.

Protezlerin bakımı sırasında dikkat edilmesi gereken diğer bir önemli nokta da, protezlerin uygun şekilde saklanmasıdır. Protezler, kullanılmadıkları zamanlarda su dolu bir kapta muhafaza edilmelidir. Bu, protezlerin kurumasını ve şeklinin bozulmasını önler. Ayrıca, protezlerin yere düşmesi durumunda hasar görmemesi için dikkatli olunmalıdır.

Protetik diş tedavisi sonrası hastaların karşılaşabileceği olası komplikasyonlar arasında, protez uyumsuzluğu, ağızda yaralar ve enfeksiyonlar yer alır. Protez uyumsuzluğu, protezlerin ağıza tam oturmaması durumunda ortaya çıkar ve bu da ağrıya ve rahatsızlığa neden olabilir. Bu durumda, diş hekimi tarafından protezlerin yeniden ayarlanması gerekebilir. Ağızda yaralar veya enfeksiyonlar ise, protezlerin temizliğine yeterince dikkat edilmemesi sonucu gelişebilir. Bu tür durumlarda, derhal bir diş hekimine başvurulmalı ve gerekli tedavi uygulanmalıdır.

Son Güncelleme 8 Haziran 2024 Yonetici